Κάταγμα ονομάζεται η διακοπή της ανατομικής συνέχειας του οστού.Αυτή μπορεί να είναι μια απλή ρωγμή, ή μια γωνίωση του φλοιού.Τιις πιο πολλές φορές το κάταγμα είναι πλήρες, με παρεκτοπισμένα οστικά τεμάχια.Όταν το δέρμα πάνω από το κάταγμα παραμένει ακέραιο τότε το κάτακμα λέγεται κλειστό.Όταν το δέρμα έχει υποστεί ρήξη και οστικά τεμάχια είναι εκτεθημένα τότε το κάταγμα ονομάζεται ¨ανοικτό¨ή επιπλεγμένο .
Πώς συμβαίνουν τα κατάγματα;
Τα κατάγματα μπορούν να συμβούν με ποικίλους τρόπους, αλλά υπάρχουν τρεις κοινές αιτίες:
- Αποτέλεσμα τραύματισμού . Μια πτώση, ένα ατύχημα ή ένα τροχαίο μπορούν να οδηγήσουν σε ένα κάταγμα.
- Η παθολογική αντοχή ενός οστού μπορεί να οδηγήσει σε ένα παθολογικό κάταγμα.Μια κακοήθεια ή η οστεοπόρωση μπορεί επίσης να συμβάλει στα κατάγματα. . Τα κόκκαλα γίνονται εύθραυστα και εύθρυπτα.
- Η επαναλαμβανόμενη καταπόνηση είναι η αιτία για τα κατάγματα εκ κοπώσεως. Αυτοί είναι συνηθισμένα στους αθλητές και τους νεοσύλλεκτους.
Διάγνωση των καταγμάτων
Συνήθως αναφέρεται ένα ιστορικό τραυματισμού. Η περιοχή γύρω από το σπάσιμο θα είναι επώδυνη και πρησμένη με ή χωρίς παραμόρφωση.
Ο ακτινολογικός έλεγχος είναι υποχρεωτικός για να μπει η σωστή διάγνωση. Ένα κάταγμα δεν βρίσκεται πάντα στο σημείο τραυματισμού.Μία κάκωση στο γόνατο μπορεί να επιφέρει κάταγμα στην επιγονατίδα , στους μηριαίους κονδύλους , την κνήμη , το μηριαίο οστούν , ακόμα και στη λεκάνη (κοτύλη).Στα παιδιά είναι συχνά απαραίτητες οι ακτινιγραφίες και του υγιούς μέλους , λόγω της μη ολοκληρωμένης ανάπτυξης.Επίσης είναι συχνό το φαινόμενο ένα κάταγμα να μην είναι ορατό κατά τον αρχικό ακτινολογικό έλεγχο , όπως στο κάταγμα του σκαφοειδούς οστού.Εδώ είναι απαραίτητη η επανάληψη των ακτινογραφιών σε 10 – 14 ημέρες.
Τύποι καταγμάτων
- Κλειστό ή απλό κάταγμα. Το κόκκαλο είναι σπασμένο, αλλά το δέρμα παραμένει ακέραιο.
- Ανοικτό ή σύνθετο κάταγμα. Το δέρμα μπορεί να διαπεραστεί από το κόκκαλο ή από ένα χτύπημα που σκίζει το δέρμα κατά την διάρκεια του τραυματισμού. Το οστό μπορεί να είναι ή να μην είναι ορατό στην πληγή.
- Εγκάρσιο κάταγμα. Το σπάσιμο είναι κάθετο στο μακρό άξονα του οστού.
- Λοξό ή σπειροειδές κάταγμα
- Κάταγμα «δίκην χλωρού ξύλου». Το οστούν είνα γωνιασμένο όπως λυγίζει ένα χλωρό κλαδί , σύχνά σε παιδιά λόγω του ότι τα οστά τους είναι πιο ελαστικά από αυτά των ενηλίκων.
- Συντριπτικό κάταγμα. Ένα σπάσιμο που οδηγεί σε τρία ή περισσότερα τεμάχια οστών.
Η διαδικασία επούλωσης (πόρωση)
Η διαδικασία της πόρωσης χωρίζεται σε 5 κατηγορίες.
1.Καταστροφή ιστών και σχηματισμός αιματώματος
2. Φλεγμονή και κυτταρική διήθηση.Συμβαίνει τις πρώτες 8 ώρες μετά τον τραυματισμό όπου αναπτύσεται μια οξεία φλεγμονώδης αντίδραση
3. Σχηματισμός πόρουΧονδοβλαστικά και οστεοβλαστικά κύτταρα μαζί με νησίδες άωρου οστού και χόνδρου σχηματίζουν μια πυκνή κυτταρική μάζα τον πώρο που ακινητοποιεί το κάταγμα.
4. Στερεοποίηση του πόρου. Η διαδικασία αυτή είναι βραδεία και διαρκεί πολλούς μήνες , ώστε το οστό να γίνει αρκετά ισχυρό και να αντέξει τα φυσιολογικά φορτία
5. Ανακατασκευή του οστού. Μετά από καιρό και ειδικά στα παιδιά το οστούν αποκτά ξανά μια σχεδόν φυσιολογική δομή και σχήμα.
Θεραπεία των καταγμάτων
Οι αρχές της θεραπείας των καταγμάτων της AOOS ( Αμερικανική Ορθοπαιδική Εταιρία ) συνίστανται σε 3 αρχές
1.Ανατομική ανάταξη
2. Σταθερή οστεοσύνθεση
3. Πρώϊμη κινητοποίηση
- Αυτές οι αρχές επιτυγχάνονται με διάφορες τεχνικές .Η ανάταξη μπορείνα είναι κλειστή με χειρισμούς κάτω από επαρκή αναισθησία με έλξη , απεσφήνωση των κατεαγόντων τμημάτων και τοποθέτηση αυτών στην ανατομική τους θέση.Όταν η κλειστή ανάταξη αποτυγχάνει , πραγματοποιείται χειρουργική ανάταξη και συνήθως ακολουθεί εσωτερική οστεοσύνθεση με πλάκα και βίδες ή με σύρμα που χρησιμοποιείται ως ταινία ελκυσμού ή για περιβρογχισμό.Η κλειστή ανάταξη σταθεροποιείται με γύψους, νάρθηκες ή κηδεμόνες
- Σε ανοικτά ή επιπλεγμένα κατάγματα προτιμούνται η εξωτερική οστεοσύνθεση η ποία μπορεί να είναι μόνιμη ή προσωρινή έως αποκατασταθούν οι βλάβες του δέρματος
- Ενδομυελική ήλωση κάτω από ακτινοσκοπικό έλεγχο σε μακρά αυλοειδή οστά.
Εξωτερική Οστεοσύνθεση
Eξωτερική οστεοσύνθεση
Εσωτερική οστεοσύνθεση
Εσωτερική οστεοσύνθεση
Ενδομυελική ήλωση
Αποκατάσταση της λειτουργικότητας
Στόχος μας είναι να περιοριστεί το οίδημα , να διατηρηθεί η κίνηση των αρθρώσεων και να διατηρηθεί η μυϊκή ισχύς.Τα κατάγματα παίρνουν αρκετές εβδομάδες έως αρκετούς μήνες για να θεραπευτούν, ανάλογα με την έκταση του τραυματισμού την ηλικία του ασθενούς το είδος και μέρος του οστού που έσπασε . Ο πόνος σταματά συνήθως πολύ πριν το σπάσιμο να είναι αρκετά στερεό να αντέξει τις πιέσεις της φυσιολογικής δραστηριότητας.Το οίδημα προλαμβάνεται με την ανύψωση του πάσχοντος σκέλους , τις ισομετρικές μυϊκές συσπάσεις και τις υποβοηθούμενες ασκήσεις με μηχανήματα ή χωρίς αλλά πάντα με την βοήθεια φυσικοθεραπευτή
Ακόμα και αφού αφαιρείται ο γύψος ή ο νάρθηκας πρέπει να συνεχίσετε να προστατεύετε το σκέλος με μειωμένη δραστηριότητα έως ότου το οστό είναι αρκετά στερεό για να ανταποκριθεί στις φορτίσεις της κανονικής δραστηριότητας.